DÜŞÜNCE VADİSİ

Adettendir, yılın son günlerinde herkesin içini bir yeni yıl heyecanı sarar, yeni yıla dair özel bir kutlama yapsak da yapmasak da içimizi mutluluk ve iyimserlik kaplar. Geleceğe umutla bakarız. Yılı gösteren rakamlardaki bir iki değişikliğin birçok soruna mucizevi bir şekilde dokunacağına ve bizi sorunsuzluğa taşıyacağına naifçe inanırız. Gelecek çekicidir, gelecek gizemlidir, gelecek iyi ve güzel olanın tohumlarını taşır. Kuşkusuz ki, hepimiz yeni yılı özel kutlamalarla karşılamıyoruz, yılbaşı kutlaması hepimizin önemsediği ve gerçekleştirdiği kutlamalar arasında yer almıyor. Kimilerimiz ekonomik nedenlerle, kimilerimiz de dini gerekçelerle yeni yıl kutlaması yapmıyoruz. Kutlama yapanların çoğunluğu da yeni yılı evlerinde aileleri ile birlikte karşılıyor. Bu sene pandeminin de etkisiyle yılbaşı kutlamaları tamamen iptal edildi ve evlerimizle sınırlandı. Ancak, evlerimizde bile özel bir kutlama yapmaya çok fazla isteğimiz ve hevesimiz yok. Yeni yılın gelişini kutlasak da kutlamasa...

  Zaman bizden bağımsız bir mefhum, kendi dinamikleriyle hareket ediyor. Varlığı ve doğası fizikçilerin ve felsefecilerin çalışma alanı. Bizler ise onu anlamlandırabilmek adına yıllara, aylara, günlere ve daha da küçük zaman aralıklarına bölüyoruz; zamanı belirli kesitlere ayırıyoruz. Hayatımızı bu kesitler üzerinden anlamaya ve anlamlandırmaya çalışıyoruz. Bugüne, geçmişe ve geleceğe bu kesitler üzerinden iz bırakmaya çalışıyoruz.   Yıl da bu kesitlerin en anlamlılarından birisi. Her yılın sonunda geriye dönüp bakıyoruz ve kendimize bir Z raporu çıkarıyoruz. 2020 yılı hepimizin hayatında bir çok ilke imza attı; tüm dünyayı ve bireysel hayatlarımızı alt üst etti, değiştirdi ve dönüştürdü. Bütün bir sene boyunca yaşadıklarımızı, duygu ve düşüncelerimizi, istek ve beklentilerimizi anlamaya çalıştık. Bu alt üst oluş süresince araştırmacılar, sosyologlar, ekonomistler, felsefeciler, psikologlar, fütüristler, pazarlamacılar, siyaset bilimciler ve tüm bilgi ve irfan üretenler ol...

  2020 neredeyse başladığı günden bu yana hiç birimize iyi gelmeyen bir yıl oldu. Bitmesine iki hafta kala bu yılın ardından kullandığımız ve zihnimizde çağrışım yaratan kelimeler de belli: “felaket”, “korku”, “berbat”, “endişe”, “hüzün”, “can sıkıntısı”, “boşluk”, “çaresizlik” ve “umutsuzluk”. 2020 Ankaralılar için “hüzün” ve “umutsuzluk” demek; İstanbullular için 2020 “felaket” ve “virüs” anlamına geliyor ve İzmirliler için de sonuçta “her şeyiyle berbat” bir yıl 2020 (1). Üç büyük ilde yaşayan yetişkinlerin yüzde 79’u 2020’den memnun kalmazken, sadece yüzde 5’i bu seneyi memnuniyetle bitiriyor. 2020’den duyulan memnuniyetsizlik gençler arasında doruğa ulaşıyor. Bir yandan koronavirüsü ile diğer yandan da ekonomik sorunlarla uğraştığımız bu seneden nasıl memnun kalalım ki? 2020’ye girerken yetişkin nüfusun yaklaşık üçte biri geleceğe iyimser gözlerle bakarken, yılı kapatırken bu oran beşte bir seviyesine kadar düştü. Bu sene geleceğe umutla bakma, iyimser olma güdümüz iyice örs...

  Devlet ve hükümet kurumları ile toplum arasındaki mutabakatın yazılı kuralları olduğu kadar yazılı olmayan, ancak üzerinde mutabık kalınmış kuralları da bulunuyor. Bu kuralların bir kısmı evrensel değerlerle belirlenirken bir kısmı da toplumsal ihtiyaçlar neticesinde sadece belli toplumlarda ortaya çıkabiliyor. Üstelik bu kuralların toplumda kazandığı önem ve hatta anlam dönemsel olarak değişim gösterebiliyor. Dolayısıyla, toplumsal mutabakat canlı, dinamik ve değişebilen, dönüşebilen bir mefhum. İster yazılı, ister yazılı olmayan kurallardan söz edelim, toplumsal mutabakatın nihai amacı toplumsal uyum ve devamlılık için güvenilir ve referans alınabilir bir kurallar çerçevesini belirlemek. Türkiye’de değişen toplumsal ve siyasal yapıya paralel olarak toplumsal mutabakatın da çerçevesinin ve doğasının değişim geçirdiğini öne sürmek mümkün görünüyor. Ancak, değişim meselesine geçmeden önce hemen altını çizmemiz gereken bir gerçek bulunuyor. Dünya Değerler Araştırması (World Val...